Xel'Naga odnaleźli Protosów i postanowili pokierować ich rozwojem. Rasa ta stała się szybko niezwykle silna i posiadła niezwykle rozwinięte siły psychiczne. Drzemiące w nich umiejętności i pociąg do walki wkrótce doprowadziły do wojen i Xel'Naga postanowili porzucić swój, jak się wydawało, nieudany eksperyment. Protosi pierwotnie byli podzieleni na wiele plemion lecz z biegiem czasu połączyli się w ścisłe społeczeństwo z określoną strukturą społeczną i wiarą - Khala. Protosi dzielą się na następujące kasty: wojowników, twórców/wynalazców oraz przywódców.Protosi rodzą się i żyją aby walczyć. Stali się obrońcami których misją jest ochrona słabych gatunków przed Zergami. Pierwotny wojownik posiada olbrzymie umiejętności w porównaniu do innych ras jednak szkolenie jest długie i kosztowne. Ranni wojownicy nie kończą swej służby - cybernetyczne pancerze umożliwiają im kontynuowanie walki aż do wypełnienie ich losu. Protosi nie są istotami materialnymi. Całkowicie opierają się na energii, którą potrafią akumulować i modyfikować według własnych potrzeb. Ich właściwości psychiczne narodziły się przy udziale starożytnego artefaktu Kryształu Khaydarin. Potężniejsi wojownicy porzucają zbroje i opierają cały swój atak na własnych mocach. W ostateczności Templariusze potrafią łączyć się w Archony - jednostki do walki bezpośredniej, które sieją postrach swoją potęgą i potrafią likwidować spore grupy przeciwników. Protosi w swojej armii szczególnie rozwinęli lotnictwo - podstawowe jednostki służą do przejęcia panowania w powietrzu, te bardziej rozwinięte do całkowitej dominacji. Arbitry potrafią maskować własne jednostki w zasięgu pola przed wzrokiem przeciwników, teleportować wojsko na dowolne odległości, natomiast Carriery to olbrzymie lotniskowce, które zalewają przeciwnika masą miniaturowych i niezwykle zwinnych myśliwców.